یک قدم به جلو، دو قدم به عقب

کتاب «یک قدم به جلو، دو قدم به عقب (بحران در حزب ما)» (که تحت عنوان «یک گام به پیش، دو گام به پس» نیز به چاپ رسیده) را ولادیمیر ایلیچ لنین طی چند ماه بررسی دقیق صورتجلسات و قطعنامه های کنگره دوم حزب سوسیال دمکرات کارگری روسیه که در جنوری ۱۹۰۴ چاپ شد، سخنرانیهای هر نماینده، گروهبندی های سیاسی موجود در کنگره، و همچنین پس از بررسی اسناد کمیته مرکزی و شورای حزب تهیه کرد. این کتاب لنین در ماه می سال ۱۹۰۴ از چاپ خارج شد.

لنین در این اثر به اپورتونیزم منشویکها در مسائل سازمانی ضربه درهم شکننده‌ای زد. اهمیت عظیم تاریخی کتاب مقدم بر همه در آنست که لنین در آن ضمن بسط و تکامل بیشر آموزش مارکسیزم دربارهء حزب، اصول سازمانی حزب انقلابی پرولتری را تنظیم کرد؛ و برای نخستین بار در تاریخ مارکسیزم، اپورتونیزم سازمانی را مورد انتقاد همه جانبه قرار داد و خطر خاص کاستن از اهمیت سازمان را برای جنبش کارگری نشان داد این کتاب باعث حملات خشماگین از جانب منشویکها شد. پلخانف از کمیته مرکزی خواست از کتاب لنین دوری گزیند و آشتی‌طلبان در کمیته مرکزی کوشیدند از چاپ و انتشار آن جلوگیری نمایند.

چون این کتاب ارزشمند را در آرشیو آثار لنین در اینترنت نیافتیم، انتشارات محسن اقدام به دیجتال سازی و پخش آن نمود.